بررسی مقایسه ای ترکیب اجتماعی و انگیزه های هواداران تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز با تیم های پرطرفدار ایران

ورزش در جوامع مدرن امروز، جایگاه خاصی در مطالعات اندیشمندان علوم مختلف یافته است. ابعاد گوناگون این پدیده ی اجتماعی، آن را از یک موضوع رقابت انگیز صرف خارج ساخته و دامنه ی آن را به اغلب مسائل اجتماعی مرتبط کرده است [29]. یکی از مهم ترین مسائل تأثیرگذار در رقابت های ورزشی، تماشاگران ورزش هستند که نقش مهم و همه جانبه ای بر نتایج بازی، سرمایه گذاری در ورزش، تبلیغات ورزش و امثال آن دارند. شاید اگر تماشاچی را از رقابت های حرفه ای ورزش حذف کنیم، کسی حاضر به رقابت نباشد و در نتیجه تمام مسایل حاشیه ای آن نیز از بین خواهد رفت. از سوی دیگر، تماشاچیان در ارتباطی تنگاتنگ و عاطفی متقابل با تیم ها و ورزشکاران قرار دارند. در ورزش فوتبال، بازیگری و تماشاگری لازم و ملزوم یکدیگرند، هر بازی که تماشاگر کمتری داشته باشد ارزش کمتری دارد. از منظر علوم اجتماعی، قوام فوتبال به تماشاگر است تا بازیگر [34]. وجود خیل مشتاقان ورزش در مسابقات و هواداران متعصب تیم ها باعث شده است که ورزش به عنوان یک صنعت پر درآمد شناخته شود. هواداران یکی از مهم ترین مولفه های پشتیبان توسعه ی اقتصاد صنعت فوتبال می باشند [26]. تماشاگران فوتبال یکی از عوامل ناشناخته در موفقیت تیم های فوتبال است که در گذشته کمتر کسی از اهمیت آن آگاه بود، اما با گذشت زمان و پیشرفت این رشته ورزشی و در واقع گسترده تر شدن ابعاد آن در جوامع مختلف، اهمیت حضور تماشاگر برای پیشبرد اهداف تیم ها بیش از پیش روشن شد، به طوری که باشگاه ها و به دنبال آن، فدراسیون های فوتبال درصدد ساماندهی هواداران خود در راستای نیل به اهدافشان برآمدند و در مقابل حمایت و تشویق های آن ها امکانات مختلفی را فراهم آوردند . اگر بخواهیم مدیریت ورزش را به چندین بخش تقسیم کنیم، مدیریت هواداران و طرفداران ورزش یکی از بخش های مهم این مدیریت ورزش است که لازمه داشتن مدیریت صحیح بر هواداران و طرفداران ورزش، داشتن اطلاعات صحیح و کافی در خصوص آن هاست. مسلم است که داشتن اطلاعات صحیح و مناسب از هواداران برای مدیران این امکان را فراهم می سازد که برنامه ریزی های خود برای هواداران را با توجه به داده های صحیح انجام دهند. در حال حاضر و در کشورهای صاحب نام در فوتبال، تیم های موفق اغلب پرطرفدار هستند و بخش اعظمی از موفقیت خود را که بعضاً سال به سال تکرار می شود، مدیون حضور تماشاگران می دانند. شناسایی ویژگی های فردی و اجتماعی هواداران و نیز انگیزه های آن ها برای حضور در ورزشگاه ها از مهم ترین مواردی است که در راستای برنامه ریزی مناسب تر برای هواداران، برای باشگاه ها و فدراسیون ها مورد لزوم است. در این میان هواداران تیم های پرطرفدار فوتبال ایران که با حضور پررنگ خود در مسابقات لیگ برتر باشگاه های ایران هیجان و حساسیت را به بازی های این تیم ها بخشیده اند از جایگاه ویژه ای برخوردارند و این موضوع لزوم توجه و تمرکز بر روی این هواداران را به خوبی روشن می سازد. بر اساس آمار موجود، از نظر همراه داشتن تماشاگر در بازی، تیم تراکتورسازی تبریز در لیگ نهم و دهم عنوان نخست را در اختیار دارد؛ که در لیگ نهم بیش از یک میلیون نفر از تماشاگران بازی های لیگ را هواداران این تیم تشکیل داده بودند که بیش از 26 درصد تماشاگران دوره ی گذشته لیگ برتر فوتبال است. تیم های پرسپولیس و استقلال تهران از نظر حضور تماشاگران علاقمند در ورزشگاه ها در رتبه های دوم و سوم و بعد از تراکتور سازی تبریز قرار دارند. 625 هزار هوادار تیم پرسپولیس تهران و 569 هزار هوادار تیم استقلال در لیگ نهم برای تماشای بازی تیم های محبوب خود در ورزشگاه ها حضور یافتند که میانگین حضور آنان به ترتیب 18 هزار و 380 نفر برای پرسپولیس و 16 هزار و 470 نفر برای استقلال در هر بازی این تیم ها در نهمین دوره مسابقات فوتبال باشگاه های برتر ایران است. تیم پرسپولیس تهران در 30 هفته بازی های لیگ دهم با 383 هزار تماشاگر در مکان دوم قرار دارد. تیم استقلال نیز با 347 هزار تماشاگر در 30 بازی لیگ دهم و میانگین تماشاگر 11 هزار و 500 نفر برای هر بازی این تیم در رده ی بعدی قرار دارد[39]. مروری بر پیشینه ی تحقیق نشان می دهد که تحقیقی در خصوص شناسایی ویژگی های فردی و اجتماعی و انگیزه های هواداران تیم های پرطرفدار فوتبال ایران انجام نشده است و تحقیقات داخلی در این زمینه عمدتاً بر روی تماشاگران دو باشگاه پیروزی و استقلال انجام پذیرفته اند. لذا در این تحقیق، محقق بر آن است تا ضمن شناسایی ویژگی های فردی و اجتماعی هواداران تیم های پرطرفدار فوتبال ایران، انگیزه های آن ها را برای حضور در ورزشگاه مورد بررسی قرار دهد. تحقیق حاضر بر آن است تا به این سوال پاسخ دهد که اولاً هواداران تیم تراکتورسازی تبریز به عنوان پرطرفدارترین تیم فوتبال ایران و نیز هواداران دیگر تیم های پرطرفدار ایران از چه ویژگی های اجتماعی – اقتصادی برخوردارند و ثانیاً انگیزه های این هواداران چه بوده و چه ارتباطی بین ویژگی های مذکور و انگیزه های آن ها وجود دارد؟